المدين والدائن والقيد المحاسبى 1

أولاً : يعنى ايه شركة ؟
الشركة دى عبارة عن منظومة او كيان بيكونها شخص او مجموعة اشخاص علشان يمارسوا من خلالها نشاط معين يحققوا بيه ربح وبتعتبر الشركة شخص بيمثل الاشخاص اللى كونوا الشركة دى علشان كده بتتسمى الشركة ب (شخص اعتبارى) .
طب ايه اللى بيحصل جوا الشركة ؟
معاملات يومية تخص النشاط بتاع الشركة زى مثلاً (الشركة اشترت بضاعة ، الشركة باعت بضاعة ، الشركة سددت فلوس بضاعة ،الشركة سلفت ناس فلوس ، الشركة دفعت مصاريف ، الشركة خدت فلوس بضاعة ، الخ) كل دى معاملات بتحصل بشكل يومى او اسبوعى او شهرى جوة الشركة ، اى معاملة بتحصل جوة الشركة او اى معاملة فى الدنيا دى بتبقى ليها طرفين (طرف بيدى وطرف بياخد) يعنى مثلا :
- (الشركة اشترت بضاعة) فى طرف خد وهو الشركة (خدت بضاعة ) / وفى طرف ادى وهو الناس اللى باعت البضاعة للشركة .
- (الشركة سلفت فلوس ) فى طرف خد اللى هو خد الفلوس / وفى طرف ادى الفلوس اللى هو الشركة .
 
طبعا لما حجم الشركة بيكبر حجم النشاط بيكبر وبالتالى حجم التعاملات بيكبر وبرده حجم الاطراف بيكبر وبيبقى صعب على اصحاب الشركات ان هما يفتكروا كل التعاملات اللى حصلت وحصلت امتى وبكام وليه ؟ كل دى معلومات مهمة جدا جدا ابسط حاجة علشان يعرفوا هما كسبوا ولا خسروا من النشاط ده وكسبوا كام او خسروا كام ومن هنا ظهرت اهمية المحاسبة انها بتسجل كل المعاملات اللى بتحصل جوة الشركة وبتلخصها فى شكل تقارير تبين وتوفر كل المعلومات اللى عايزها صاحب الشركة ، وبتسجل العمليات دى عن طريق القيد المحاسبى .
يبقى نقدر نقول ان القيد المحاسبى : دى وسيلة بنقدر نسجل بيها كل العمليات والمعاملات اللى بتحصل جوة الشركة يوميا (بجميع الاطراف الطرف اللى بياخد والطرف اللى بيدى) ومن خلال التسجيل ده نقدر نلخص كل المعاملات دى فى شكل تقارير نقدر ناخد منها اى معلومة احنا عايزنها .
طب ازاى بقى القيد المحاسبى بيسجل اى معاملة بتحصل ؟
اولاً المحاسبة بتتعامل بالحسابات مش بالاطراف ، يعنى ايه ؟ ، المحاسبة بتشوف كل الاطراف اللى اتعاملت معاها الشركة واللى بتتعامل معاها واللى ممكن تتعامل معاها فى المستقبل وبتكون بيها شجرة الحسابات (شجرة الحسابات دى عبارة عن كل الاطراف اللى بتتعامل او ممكن تتعامل معاها الشركة ) فكل طرف من الاطراف بيبقى ليه حساب باسم بسيط يعبر عنه علشان يبقى سهل فى استخدامه يعنى مثلا :
مينفعش كل مرة اشترى فيها بضاعة اقول (انا اشتريت بضاعة من الشركة اللى بشترى منها بضاعة بقيمة 500 ج مثلا) فالشركة اللى بشترى منها بضاعة ليها حساب اسمه (المورد )(يعنى اللى بيوردلى بضاعة )
نفس الكلام على الشركة اللى ببيع ليها بضاعة ليها حساب اسمه (عميل ) ، وهكذا كل طرف بتتعامل معاه الشركة بيبقى ليه مسمى بنتعامل بيه حسابياً بيعبر عنه ، والمحاسبة قسمت الاطراف كلها اللى بتتعامل معاها الشركة ل 4 تصنيفات رئيسية :

1 – حاجات بتمتلكها الشركة وليها الحق الكامل فى التصرف فيها ببيعها او تاجيرها وفى اى وقت تقدر تحولها لفلوس ودى اسمها (أصول )
امثلة :
فلوس الشركة اللى فى البنك ، الارض بتاعت الشركة ، المبنى بتاع الشركة ، الالات والمعدات اللى فى الشركة ، فلوس الشركة اللى عند العملاء ، الاثاث ، البضاعة بتاعت الشركة . (كل الحاجات دى بتتوافر فيها صفات الأصول يعنى الشركة بتمتلكهم وتقدر تتصرف فيهم فى اى وقت )
2- اى التزامات على الشركة واى فلوس مديونة بيها الشركة والمفروض تدفعها ودى اسمها (الإلتزامات أو الخصوم )
امثلة :
الالتزامات اللى على الشركة دى بتنقسم لنوعين (التزامات داخلية والتزامات خارجية ):
أ - التزامات داخلية : يعنى فلوس مديونة بيها الشركة والتزام عليها لصالح ناس جوة الشركة زى (راس المال ، جارى الشركاء ، الارباح ، الاحتياطات)
ودى بتتسمى ( بحقوق الملكية )
ب- التزامات خارجية : يعنى فلوس مديونة بيها الشركة والتزام عليها لصالح ناس برة الشركة زى ( الفلوس اللى عليا للموردين ، القروض اللى باخدها من البنوك، اوراق الدفع )
3- المبالغ اللى الشركة بتدفعها علشان تاخد قصادها خدمه (الخدمة دى اللى هتساعد الشركة انها تنتج وبالتالي هتبيع وبالتالي تكسب) وده اسمه (المصروف)
امثلة :
زى الايجار ، الكهرباء ، المياة ، المرتبات (كل دى فلوس بتدفع علشان اخد الخدمة اللى هتساعدنى فى الانتاج وبالتالى هبيع واكسب )
4 – كل المبالغ اللى بتاخدها الشرك ةمقابل اىبضاعة باعتها او خدمة ادتها ودى اسمها (ايراد)
امثلة :
زى الفلوس اللى بتاخدها الشركة مقابل بيع البضاعة (المبيعات )، الارباح الراسمالية ، منح من الحكومة (واى حاجة بتتوافر فيها صفات الايراد)

يبقى جميع الاطراف اللى بتتعامل معاها الشركة بتقسمها المحاسبة ل4 تصنيفات رئيسية ملهومش خامس (الاصول ، الخصوم ، المصروفات ، الايرادات ) وتحت كل تصنيف فى تقسيمات فرعية علشان توضح طبيعة وتصنيف كل طرف (حساب) .
نرجع بقى للسؤال : ازاى بقى القيد المحاسبى بيسجل اى معاملة بتحصل؟

القيد المحاسبى بيسجل كل حاجة تخص المعاملة :
اولاً : تاريخ المعاملة : علشان يقولك امتى المعاملة دى حصلت .
ثانياً : اطراف المعاملة : احنا قولنا ان اى معاملة بتبقى ليها طرفين (طرف بيدى او طرف بياخد)(القيد بيوضحلك مين الطرف اللى خد ومين الطرف اللى ادى .
وممكن يكون للمعاملة اكتر من طرفين (يعنى مثلا طرفين ادوا لطرف واحد ) (فهو برده بيسجل وبيقول الاطراف اللى ادت والطرف اللى خد)
ثالثاً : قيمة المعاملة : علشان يقولك الطرف اللى خد خد كام واللى ادى ادى كام ؟
رابعاً : توضيح المعاملة (شرح القيد): علشان اللى يقرا القيد يفهم المعاملة دى عبارة عن ايه وحصلت ليه .
وده شكل القيد المحاسبى :

معلومات كده على الماشى :
1 – رقم القيد : كل قيد بياخد رقم بحيث يبقى سهل على اى شخص يدور عليه ويجيبه .
2- تاريخ القيد : وده التاريخ اللى حصلت فيه العملية او المعاملة .
3- رقم الحساب : احنا قولنا ان المحاسبة بتتعامل مع حسابات ، لكل طرف من الاطراف اللى الشركة بتتعامل معاها حساب بيدل عنه ولكل حساب ليه رقم علشان يبقى سهل برده ان اى حد يدور على اى حساب هو عايزه يعنى مثلا الاصول بتبدى حسابتها برقم (1) ، الالتزامات رقم (2) ، المصروفات رقم (3) ، الايرادات رقم (4)
4 – من مذكورين : دى بتتكتب لما يكون فيه اكتر من طرف بياخد او اكتر من طرف بيدى (فبقول ان المذكورين دول خدوا ، المذكورين دول ادوا )
5- اى معاملة فى الدنيا (لازم تكون متساوية ومتكافئة ) يعنى مينفعش ادى واحد حاجة ب100 ج ويروح مدينى 90 ج لا بيدينى 100 (اللى هى قيمة البضاعة ) فلازم كل الاطراف اللى بتاخد = كل الاطراف اللى بتدى .

- سيتم أستكمال الموضوع فى تدوينة آخرى فتابعونا

إعداد محاسب / محمد محسن